 | Lê Phước, theo RFI Kinh tế Việt Nam từ khi đổi mới (1986) đã bắt đầu phát triển vượt bật, đến mức có thời gian được xem là « con hổ tương lai của Châu Á ». |
Thế nhưng, nền kinh tế này cũng bộc lộ những điểm yếu, nhất là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới hiện tại. Phóng viên tạp chí Financial Times tại Hà Nội có bài phân tích và được Courrier International dẫn lại với bài viết chạy dòng tựa khá ấn tượng : « Chú hổ con đang bị mất đà ».
Tờ báo cho biết, chỉ cách đây năm năm thôi, Việt Nam từng là điểm thu hút mạnh nhà đầu tư nước ngoài. Từ hãng Intel của Mỹ đến tập đoàn Canon của Nhật Bản. Họ tìm đến bởi Việt Nam có nguồn nhân công rẻ và dồi dào.
Hàng chục công ty gia công Hàn Quốc và Đài Loan, từ sản xuất đồ gỗ gia dụng đến quần áo, đã chuyển địa bàn từ nam Trung Quốc đến Việt Nam, một phần là vì lương công nhân ở Trung Quốc đã tăng lên gấp 3 lần. Năm 2010, Việt Nam là nước sản xuất gia công lớn nhất của hãng Nike. Một thành công nữa của nền kinh tế Việt Nam mà tờ báo chỉ ra, đó là việt xuất hiện ở Việt Nam những nhãn hiệu nổi tiếng như Iphone hay Louis Vuitton.
Bên cạnh những thành công đó, tờ báo cho rằng, nền kinh tế đang có dấu hiệu mất cân đối do nhà chức trách đã ít quan tâm đến việc ổn định kinh tế, và hệ quả là làm gia tăng hiện tượng thiếu bình đẳng trong xã hội, lạm phát tăng nhanh, lòng tin vào đồng nội tệ bị giảm, kéo theo nguy cơ khủng hoảng ngân hàng.
Sự mất cân đối kinh tế dẫn đến lạm phát mạnh, trong bối cảnh khủng hoảng ngày càng trầm trọng của nền kinh tế thế giới. Nhiều công ty trong và ngoài nước vì thế phải xem xét lại chính sách đầu tư của mình.
Tờ báo thừa nhận Việt Nam đã từng là trung tâm công nghiệp tiềm năng của châu Á và minh chứng rõ nhất là khu công nghiệp Thăng Long-Hà Nội. Được khởi công vào năm 2000, đến năm 2009, khu này đã đầy ắp công ty với khoảng 55 000 công nhân làm việc ở 95 công ty, từ lấp ráp máy in cho Canon, tủ lạnh cho Panasonic…
Thế nhưng, lạm phát cao đến mức 20% đã gây thiệt hại cho nhiều công ty ở Thăng Long, và ở những khu công nghiệp khác. Người lao động di cư không thể sống được với mức lương chỉ có 2 triệu đồng/tháng, trong khi các công ty đang trong vòng khủng hoảng nên khó khăn trong việc tăng lương.
Nói về tốc độ tăng trưởng, tờ báo cho biết, trong giai đoạn 2003-2007, tỉ lệ tăng GDP bình quân là 8,1%, trong khi Ngân hàng Thế giới dự báo là 6% cho 5 năm tới. Bàn về giải pháp, tờ báo cho rằng, các biện pháp vĩ mô có vẻ không mang tính lâu dài và hơi « cũ kĩ », như cho hạn chế nhập khẩu xa xỉ phẩm hay việc hạn chế cấp thị thực cho người lao động nước ngoài.
Phải cải tổ nhanh công ty Nhà nước
Theo tờ báo, « cú thử nghiệm mang tính quyết định » đối với Việt Nam nằm ở khả năng cải tổ các doanh nghiệp Nhà nước của chính phủ, bởi các doanh nghiệp này là nguồn gốc của sự lãng phí nhưng vẫn tiếp tục thống lĩnh thị trường. Vấn đề đã trở thành chủ đề tranh luận gay gắt hồi năm ngoái sau sự kiện Vinashin.
Tờ báo dẫn lời của ông Jonathan Pincus, trưởng chương trình đào tạo kinh tế học của Đại học Havard tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết, nếu Việt Nam không cải thiện nhanh chóng chất lượng giáo dục và cơ sở hạ tầng cũng như cắt giảm chi tiêu công, thì sẽ không thể trở thành một con hổ ở vùng Đông Nam Á được.
Tại hội thảo bàn về khủng hoảng do chính phủ tổ chức hồi tháng 10 vừa qua, ông Trần Xuân Giá, nguyên bộ trưởng bộ Kế hoạch và Đầu tư, cũng nhận định : « Chính phủ phải cải tổ và chuyển nhượng càng nhanh càng tốt các doanh nghiệp Nhà nước hoạt động không hiệu quả ».
Các nước châu Á đã can thiệp hiệu quả vào nền kinh tế
Dưới góc nhìn khác về sự can thiệp của nhà nước, nguyệt san L’Expansion cho biết chính phủ các nước châu Á đã có một chính sách can thiệp kinh tế hiệu quả, qua bài viết : « Những chiến lược hữu hiệu ».
Trung Quốc và các nước láng giềng có cán cân thương mại luôn ở mức thặng dư, nguồn tích trữ ngoại hối không ngừng tăng lên, hệ thống ngân hàng được chính phủ kiểm soát cẩn trọng với lượng tiền cho vay luôn nằm dưới mức khoảng tiền được gửi… Đây là một hiện tượng trái ngược hẳn với các nước phương Tây, đặc biệt là với khối G7.
Xuất khẩu luôn là « lá phổi » của nền kinh tế châu Á. Dù từ mùa hè rồi, mức xuất khẩu đã chựng lại, nhưng không vì thế mà tăng trưởng bị giảm. Kế hoạch tái tăng trưởng mà châu Á áp dụng vào năm 2008 và 2009 vẫn còn có hiệu quả tích cực. Tại Trung Quốc, đầu tư được kích thích và lương đã tăng lên rất nhiều. Nên nhớ rằng, Trung Quốc là nước mà chính phủ quản lí rất chặt các ngân hàng. Hay như Ấn Độ, chính phủ đã tăng mức chi để kích thích tiêu dùng.
Liên quan đến đồng nội tệ, tờ báo cho biết, vừa rồi nhiều nước châu Á bất chấp nguy cơ gia tăng lạm phát đã cho giảm giá đồng nội tệ để hỗ trợ xuất khẩu. Nhờ vào những cố gắng đó, tăng trưởng vùng này trong năm 2012 có thể đạt 4,9%. Còn đối với Nhật Bản, dù vừa rồi đồng Yên tăng giá kỷ lục, nhưng do sau thảm họa sóng thần, các công trình tái xây dựng đã thu hút được nhiều công ty. Thêm vào đó, chính sách tiền tệ của chính phủ có hiệu quả. Kế hoạch phục hồi kinh tế thứ ba của nước này sẽ bắt đầu được thực hiện vào năm 2012, và có thể sẽ giúp mức tăng trưởng tăng thêm 1,7 điểm nữa.
Tuy vậy, có một nguy cơ không nhỏ cho vùng châu Á là, sắp tới, do khó khăn tài chính, các ngân hàng châu Âu sẽ phải bán đi một phần tài sản ở châu Á. Từ đó, mức tham gia trao đổi thương mại của họ ở châu Á sẽ giảm đi. Việc này sẽ giúp cho một vài công ty địa phương, nhất là các công ty Trung Quốc, có thể chiếm thêm thị phần, nhưng sẽ làm cho nguồn vốn bị khan hiếm và và đắt đỏ. Từ đó, tăng trưởng kinh tế trong năm tới ít nhiều gì cũng bị ảnh hưởng tiêu cực.
***
Việt Nam đang đối đầu với khủng hoảng kinh tế?
Hoà Ái, theo RFALạm phát vẫn tiếp tục ở mức cao là quan tâm hàng đầu của chính phủ và người dân trong nước.
Phải chăng các biện pháp vĩ mô được đưa ra chưa thể giúp đẩy lùi tình hình kinh tế khó khăn mà có ý kiến cho rằng có thể đến mức khủng hoảng?
Hòa Ái trình bày trong phần sau.
Chưa đủ hiệu quả
Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2 năm nay, thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có nhấn mạnh “kiềm chế lạm phát là nhiệm vụ trọng tâm và hàng đầu”. Trong nhóm biện pháp được ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu ra để kiềm chế lạm pháp có việc thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt kết hợp với chính sách tiền tệ chặt chẽ. Và hai chính sách này phải song hành cùng nhau.
Cao ốc cho thuê ở Hà Nội. RFA photo
Nhưng trên thực tế, cho đến những ngày cuối năm 2011 này, mức lạm phát vẫn tiếp tục ở mức cao. Nhiều nhà phân tích cho rằng chính phủ sẽ không thể kiềm chế mức lạm phát ở mức 18% trong năm nay. Chỉ số giá cả vẫn tăng, lãi suất tiếp tục gia tăng và mức thâm hụt thương mại của Việt Nam lên đến 10 tỉ đô la Mỹ trong năm 2012.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh có ý kiến đánh giá về những biện pháp mà thủ tướng Việt Nam đã đưa ra:
“Ngày 24/2/2011, thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ký ban hành nghị quyết số 11 của chính phủ nhằm kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm an sinh xã hội. Và chính phủ đã áp dụng chính sách tín dụng và tiền tệ chặt chẽ, đồng thời cũng đã cắt giảm đầu tư công và cắt giảm các chi tiêu ngân sách. Kết quả của chính sách đó là lạm phát trong những tháng cuối năm đã bắt đầu dịu bớt. Tốc độ đã giảm đi dưới 0.5% và có thể sau tháng 11, sang tháng 12 có thể tăng lên do nhu cầu chuẩn bị cho dịp Tết và lễ Giáng Sinh.
Trong các biện pháp chính phủ đã áp dụng thì những biện pháp về tín dụng tiền tệ và về kiểm soát tín dụng đối với bất động sản đã tỏ ra có hiệu lực. Nếu không có các biện pháp đó thì rất có thể lạm phát ở Việt Nam lại còn cao hơn ở mức 18-19% như hiện nay. Tuy vậy, các giải pháp về cắt giảm chi tiêu ngân sách cũng như là các biện pháp về cắt giảm đầu tư công thì vẫn chưa đạt được mục tiêu mong muốn. Bởi vì tổng mức đầu tư công vẫn tăng lên 15% và hơn 1000 dự án mới trong đầu tư công vẫn đã bắt đầu được khởi công trong năm 2011 nhiều hơn so với năm 2010. Và mức độ cắt giảm chi tiêu ngân sách cũng chưa phải là mạnh mẽ lắm.”
Tại hội nghị Nhóm Tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam được tổ chức ở Hà Nội đầu tháng 12 mới đây, nhiều chuyên gia lần lượt đưa ra những nhận xét của họ đối với chính phủ để giúp cho nền kinh tế Việt Nam được khả quan hơn.
Bà Sanjay Kalra, đại diện của Quĩ Tiền Tệ Quốc Tế nhấn mạnh rõ ràng về nhu cầu cấp thiết thay đổi tính chất hợp lý của lĩnh vực tài chánh trong khi tái thiết lập sự bình ổn kinh tế vĩ mô.
Trong khi đó, một số nhà tài trợ khác nhận định chính phủ phải nên tập trung vào cải tổ hệ thống ngân hàng, cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước và phải chống tham nhũng.
Đối với những biện pháp được đề nghị đó, thì chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh có đưa ra nhận định như sau:
“Ngày 6/12 Hội Nghị Tư Vấn Các Nhà Tài Trợ đã được tiến hành ở Hà Nội. Và trong đó đại diện của các nhà tài trợ như là Ngân Hàng Thế Giới, Ngân Hàng Phát Triển Châu Á, Quĩ Tiền tề Quốc Tế cũng như là các nhà tài trợ song phương đều đã có mạnh mẽ đề nghị Việt Nam phải tiến hành các biện pháp có hiệu quả hơn để kiềm chế lạm phát, và đòi hỏi phải có những hành động có hiệu quả.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (giữa) và Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại VN, bà Victoria Kwakwa (áo đỏ), tại Hội nghị Nhóm Tư Vấn các nhà tài trợ cho VN ở Hà Nội hôm 6-12-2011. AFP PHOTO.
Thủ tướng chính phủ đã nhất trí và đã hứa là sẽ có các biện pháp thực hiện. Hiện nay Việt Nam cũng đồng thời đang thực hiện ba biện pháp tái cấu trúc nền kinh tế: tái cấu trúc đầu tư, trong đó thì có tái cấu trúc đầu tư công là trọng điểm; tái cấu trúc hệ thống tài chính tiền tệ, trong đó tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại là trọng điểm; và tái cấu trúc hệ thống doanh nghiệp nhà nước, trong đó tái cấu trúc về các tập đoàn nhà nước cũng như tổng công ty nhà nước là trọng điểm. Các biện pháp đó hiện nay đang được soạn thảo và sẽ được thực hiện.
Một vấn đề của Việt Nam cũng được các nước cấp viện cho Việt Nam nêu ra tại hội nghị là vấn đề về nhân quyền và tự do ngôn luận. Ông Đại Sứ Na Uy, Stale Torstein Risa đề nghị thủ tướng Việt Nam phải nới lỏng chính sách chính trị hà khắc thì mới có thể góp phần làm cho nền kinh tế lành mạnh hơn.
Hiện tại đa số trong hơn 86 triệu người dân Việt Nam sống chật vật vì lạm phát. Họ trông mong chính phủ thực thi những điều đã hứa, cũng như nghe theo khuyến cáo giúp cải thiện tình hình kinh tế Việt Nam một cách có hiệu quả.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét