Thứ Ba, 20 tháng 12, 2011

Người ta nói gì về Linh hồn của cuộc "Cách mạng Nhung", biểu tượng nhân quyền tại Đông Âu – và cả thế giới vừa mất ?

Một kịch tác gia, nhà báo, nhà thơ, nhà đạo diễn, nhà bất đồng chính kiến, cựu tổng thống Vaclav Havel từ vị trí một người tù chính trị đã trở thành Chủ tịch thứ 10 và cuối cùng của Tiệp Khắc vào năm 1989, đó là năm bức tường Berlin sụp đổ và cuộc “Cách mạng Nhung” ở Tiệp Khắc hoàn thành mỹ mãn, giải thể chế độ Cộng Sản trên xứ sở này không cần tới một tiếng súng.

Hai ngày hai cái chết đặc biệt

Hồi 8 giờ 30 phút(giờ địa phương) sáng Thứ Bảy ngày 17 tháng 12 này, Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-il, 69 tuổi, chết đột ngột vì đứng tim khi ông ta vi hành trong một chuyến xe lửa.

AFP

Ông Kim Jong-il và ông Vaclav Havel.

Trong khi phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao VN Lương Thanh Nghị cho biết phản ứng cuả VN là “bày tỏ lời chia buồn sâu sắc nhất tới Đảng, Nhà nước và nhân dân Triều Tiên” trước “mất mát to lớn này”, thì phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ Mã Triều Húc cũng bày tỏ chia buồn tương tự, và lưu ý thêm rằng “đồng chí Kim Jong-il là người lãnh đạo vĩ đại cuả nhân dân Triều Tiên”…

Khóc vật vã vì... chết nhưng đã hết chuyện đâu

Tin “dữ” đó làm xôn xao đáng kể trong công luận, khiến blogger Văn Công Hùng vội vàng phổ biến bài tựa đề “Vĩnh biệt đồng chí Kim Dâng In”, than rằng:

Tin đâu như sét đánh ngang
Anh In đang sống chuyển sang từ trần

Và cũng không chậm trễ, “Nhật ký yêu nước” trên mạng cũng bày tỏ ngậm ngùi cho sự ra đi đột ngột đó cuả Chủ tịch họ Kim, cũng than rằng:

Bác Kim thôi đã thôi rồi!
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta!
Yêu biết mấy, nghe con tập nói
Tiếng đầu lòng con gọi Bác Kim!
Hôm qua loa gọi ngoài đồng
... Tiếng loa xé ruột xé lòng biết bao
Làng trên xóm dưới xôn xao
Làm sao, Ông đã… làm sao, mất rồi!
Bác Kim ơi, Bác Kim ơi!
Hỡi ơi, Ông mất! Đất trời có không?
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương mình thương một, thương Ông thương mười!!!!

Rồi vô số cư dân mạng đua nhau chia buồn trước tin dữ này, chẳng hạn như Uyên Vũ lấy làm tiếc rằng

Kim Jong-il (P) và con trai Kim Jong-un (G) trong một buổi họp với các sĩ quan cao cấp của Trung Quốc tại Bình Nhưỡng cuối năm 2010

“Phải chi mà Tố Hữu còn sống, thế nào chả có thơ thương tiếc”; hay:

Bác Kim bác ở rất xa,
Ngày mai bác đến vườn hoa nước mình

Hoặc:

Bác Kim bác ở rất xa,
Nhưng nay bác đã hoá ra thiên thần
Bác ngồi chung với bạn thân
Bác ơi khóc bác muốn gần…hết hơi !

Khóc vật vã thật đấy, chả tuyền biểu diễn đâu, có điều trong đám lên đồng tập thể ấy chả biết được bao nhiêu đứa khóc vì…mừng hay khóc vì nghĩ rằng: “khổ thân quá, …chết nhưng đã hết chuyện đâu”.

Nhắc tới chuyện “khóc bác muốn gần…hết hơi”, blogger Nguyễn Thông không khỏi nêu lên nghi vấn:

Mình cứ thắc mắc, tại sao những người suốt mấy chục năm bị nó bóp hầu bóp họng, bắt đói rài đói rạc, đến cái kiếp người cũng không nên hồn, thế mà lại khóc lóc vật vã được. Chả hiểu nổi. Hay là có súng thúc vào đít bắt phải khóc. Hay đó là những giọt lệ mừng vui.

Nói đến chuyện khóc bác vật vã, bứt tóc bứt tai, đập đầu xuống đất, cư dân mạng cũng đua nhau bày tỏ ý kiến, chẳng hạn như:

Khóc vật vã thật đấy, chả tuyền biểu diễn đâu, có điều trong đám lên đồng tập thể ấy chả biết được bao nhiêu đứa khóc vì…mừng hay khóc vì nghĩ rằng: “khổ thân quá, …chết nhưng đã hết chuyện đâu”.

Hoặc:

Họ khóc,nhưng trong bụng nghĩ số mình đúng là quá đen, đời nó sống mình đã khóc đắng khóc ngồi trong lòng rồi, giờ nó chết muốn cười một câu mà cũng lại đành cắn răng mím lợi khóc.

Hay là:

Không khóc nó bắt đi cải tạo à ? Em là em khóc to và có nước mắt đàng hoàng để còn được phát phiếu mua 1 lạng thịt nhé.

Blogger biệt danh Gã Đầu Bạc nhân dịp này nhớ lại kinh nghiệm bản thân, mô tả như sau:

Mình thì tin rằng họ khóc thật.Tháng 9 năm 1969 mình và cả vạn người đã khóc như vậy, bây giờ nhìn lại thì thấy thật ngớ ngẩn,chứ thời đó, dân ta cũng bị bưng bít thông tin y như Bắc Hàn bây giờ.Trong bối cảnh này, đương nhiên người dân coi ông Kim là thánh!

Tân lãnh tụ Kim Jong-un(P), con trai của ông Kim Jong-il tham dự buổi diễn binh năm 2010. AFP

Chuyện “thánh hoá ông Kim” cũng được blogger Nguyễn Đức Long đồng ý:

Tôi nghĩ là dân họ khóc thật. Dưới chính sách bưng bít thông tin và tuyên truyền dối trá của nhà nước BắcTriều Tiên, Kim Jong Il đã là một thánh nhân, một nhà hiền triết, một lãnh tụ vĩ đại của dân tộc,

blogger Nguyễn Đức Long

Tôi nghĩ là dân họ khóc thật. Dưới chính sách bưng bít thông tin và tuyên truyền dối trá của nhà nước BắcTriều Tiên, Kim Jong Il đã là một thánh nhân, một nhà hiền triết, một lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, một lãnh tụ kiệt xuất của nhân loại. Họ khóc thương vì điều đó.

XHCN kiểu cha truyền con nối

Hôm thứ Hai 19 tháng 12 này, Bắc Hàn ca ngợi con trai út ông Kim Jong-il, là Kim Jong-un, chưa đầy 30 tuổi, với gương mặt “búng ra sưả”, là “người kế vị vĩ đại” cuả xứ Bắc Hàn CS khép kín này. Như vậy là “lãnh tụ vĩ đại” Kim Il Sung – mà nhiều người gọi là Kim Nhật Thành – đã khai mở triều đình họ Kim ở Bắc Hàn, rồi “truyền ngôi” cho con là Kim Jong-il vưà qua đời, và giờ, con trai út của ông ta là Kim Jong-un vưà nói lên kế vị. Tình trạng “cha truyền còn nối” đó khiến blogger Nguyễn Lân Thắng tặng mấy câu thơ:

Ông Kim Giông In ở Triều Tiên
Mà em lại thấy rất là VN
Cũng trò xếp đặt cháu con
Cũng trò vơ vét, lòng tham tột cùng

Nhắc tới chuyện “cha truyền con nối” như thời phong kiến, blogger Văn Công Hùng qua bài “Vĩnh biệt đồng chí Kim Dâng In” nhớ lại là tác giả khi còn nhỏ “được chỉ bảo dạy dỗ rằng đồng chí Kim Nhật Thành là lãnh tụ vĩ đại, là người bạn lớn cuả nhân dân VN”. Và tác giả lại càng “mê tít” “đồng chí vĩ đại” họ Kim ấy khi xem phim TQ đánh nhau với Mỹ ở Triều Tiên, qua đó, “ta thắng địch thua”; rồi tác giả “thấy hay hay” vì dù vẫn còn là “nhóc con” mà được gọi “lãnh tụ vĩ đại” đó là “đồng chí”, nhất là ảnh cuả ông ta treo ngang hàng với cụ Hồ, cụ Mao, cụ Lê. Rồi sau đó tác giả Văn Công Hùng - và khắp nơi trên thế giới – chứng kiến cảnh “cha

Ông Václad Havel trước hằng trăm ngàn người mừng ngày "Cách mạng Nhung" thành công 10 tháng 12, 1989. AFP

truyền con nối”, như ông mô tả:

Mình thấy lạ, Chủ Nghĩa Xã Hội gì mà cha truyền con nối như phong kiến Việt Nam mà mình được học con vua thì lại làm vua thế. Bây giờ mọi người đồn rằng đại tướng mặt búng ra sữa Kim Dâng Un sẽ thay đồng chí In.

blogger Văn Công Hùng

Mình thấy lạ, Chủ Nghĩa Xã Hội gì mà cha truyền con nối như phong kiến Việt Nam mà mình được học con vua thì lại làm vua thế. Bây giờ mọi người đồn rằng đại tướng mặt búng ra sữa Kim Dâng Un sẽ thay đồng chí In. Và mình cương quyết không gọi tay này là đồng chí nữa, đơn giản chỉ vì gọi cả 3 thế hệ nhà người ta cùng là đồng chí thì có mà… loạn luân à. Ấn tượng của mình về nước cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên vĩ đại trong mình là ảnh đồng chí Kim Nhật Thành (lâu quá quên rồi), ảnh đồng chí In rất bí hiểm với thường trực kính đen áo blu dông màu cứt ngựa ôm cái bụng phệ, là vài bộ phim ta thắng địch thua và… các nữ quân nhân mặc váy nhà binh vung chân song song mặt đất trong một lễ diễu binh nào đó.

Và rồi trong một cuộc nhậu thịt chó do mấy chú em mời, tác giả Văn Công Hùng “biên vội mấy dòng vĩnh biệt đồng chí “Kim Dâng In”

Thôi đồng chí cứ an tâm rời cõi tạm đi gặp các cụ tiền bối, cách mạng Triều Tiên lại đã có người nối dõi, một thiên tài, bởi tuổi ấy mà đã đại tướng mấy năm, không là thiên tài chả lẽ lại… địa tài, nhỉ?

Mình cũng chia sẻ với nỗi đau của nhân dân Triều Tiên, dù nói thật nhé, có lần mình xem trộm mấy cái ảnh và bài viết về Triều Tiên, mình đã rơi nước mắt. Sao bây giờ mà vẫn còn những nơi trên trái đất này khổ đến thế? Nhưng khổ cũng là một thói quen, có khi ngay bây giờ lập tức cho họ sướng họ lại chả bảo mình… phản động. Cũng như cái thời bao cấp nước mình vậy thôi, đứa nào cũng khổ thành ra đứa nào cũng sướng, hơ hơ…

Qua bài tựa đề “Kim Jong-un ơi, cố lên”, blogger Trương Duy Nhất cho biết sự ra đi cuả ông Kim cha Jong-il tại cái đất nước được coi là “bít mật” nhất trong các nước CS hiện giờ làm tác giả vẫn lo, cho dù sự ra đi ấy, sự chuẩn bị “cha truyền con nối” ấy đã được dự báo trước từ lâu. Nhưng tác giả lo gì, và dự đoán viễn ảnh có thể ra sao ?

Blogger Trương Duy Nhất cho biết:

Nhìn tướng mạo cậu đại tướng mặt búng ra sữa kia khiến tôi không thể tin nổi cậu ta có thể kế nghiệp bố để chăm lo cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) của đất nước Triều Tiên ấy. Vì thế, rất có thể 2 khả năng. Nếu không đủ sức giữ nổi sự nghiệp, cậu Kim Jong Un sẽ để đất nước rơi vào tay các phe nhóm chống đối, phản động. Hoặc khá hơn, Kim Jong Un sẽ “tự diễn biến”, mở toang cánh cửa ngột ngạt để… cải

Ông Vaclav Havel, Tổng thống đầu tiên của Công Hoà Czech tham dự một buổi hội nghị ở Prague, năm 2009. AFP

tổ, đổi mới! Cả hai khả năng trên, mô hình CNXH của Triều Tiên chắc chắn sẽ không còn, hoặc còn chăng thì cũng sẽ biến chất hoàn toàn khác.

Nếu không đủ sức giữ nổi sự nghiệp, cậu Kim Jong Un sẽ để đất nước rơi vào tay các phe nhóm chống đối, phản động. Hoặc khá hơn, Kim Jong Un sẽ “tự diễn biến”, mở toang cánh cửa ngột ngạt để… cải tổ, đổi mới!

Blogger Trương Duy Nhất

Và đó là điều tôi đang… lo sợ! Cuba trước đây cũng chẳng khác gì Triều Tiên. Nhưng từ khi “Castro em”- Raul Castro lên thay Fidel, Cuba cũng dần dần mở cửa, đổi mới. Với đà này, tôi tin chắc rồi đây Cuba sẽ chuyển mình tựa Việt Nam, Trung Quốc. Mà Việt Nam, Trung Quốc thì cho dù vẫn gọi là Cộng sản, vẫn CNXH, nhưng ai cũng thấy là nó rất khác, khác xa cái mô hình CNXH nguyên bản của Marx.…Đến nay, có thể nói, Triều Tiên vẫn là quốc gia Cộng sản duy nhất trên thế giới chưa chịu “mở của” hội nhập với thế giới. Hay nói cách khác, Triều Tiên là quốc gia Cộng sản bảo thủ nhất, Cộng sản còn giữ nguyên chất Cộng sản nhất, là mô hình CNXH… nguyên bản nhất! Vì thế, nhìn Kim Jong Un tôi sợ. Sợ “cu cậu” đại tướng kia sẽ làm mất đi cái mô hình XHCN nguyên bản lừng lẫy một thời.

Tiệp Khắc đã mất một vĩ nhân

Cái chết cuả nhà độc tài Bắc Hàn Kim Jong-il xem chừng như tương phản với sự qua đời cuả một biểu tượng nhân quyền tại Đông Âu – và cả thế giới, là kịch tác gia Vaclav Havel, từng là Tổng thống Tiệp Khắc rồi Cộng Hoà Czech. Ông Vaclav Havel vĩnh viễn ra đi vào Chủ Nhật ngày 18 tháng 12 vưà rồi trong sự tôn kính, tiếc thương cuả thế giới nhân quyền, tự do, dân chủ.

Ông có thể được xem là một vĩ nhân kiến tạo những biến cố trọng đại trong các thập niên 70 và 80 tại Tiệp Khắc, phát ngôn viên Hiến Chương 77, dẫn đầu cuộc Cách mạng nhung, lãnh tụ nước Tiệp Khắc rồi Cộng Hoà Czech tự do, dân chủ, là biểu tượng cuả nhân quyền thế giới, là tiếng nói mạnh mẽ chống nạn độc tài, toàn trị trên toàn cầu. Nên uy danh ấy cuả ông Vaclav Havel hẳn sẽ lưu danh muôn thuở, như blogger Nguyễn Phan mô tả:

những đóng góp của ông có tính cách "lịch sử"; đã mang lại sự tự chủ và nhân phẩm cho một nửa Âu Châu bị che kín bởi bức màn sắt.

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama

Cựu tổng thống Tiệp Vaclav Havel vừa mất. Người ta nói gì về ông?

- Một người dân mang hoa đặt bên đài tưởng niệm "cách mạng nhung" ở thủ đô Pra-ha với dòng chữ: "Cám ơn ông đã mang lại dân chủ"

- Thủ tướng Tiệp Petr Necas gọi ông là "biểu tượng 1989".

- Bà thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết: "Sự dấn thân của ông sẽ không rơi vào quên lãng. Dân tộc Đức cám ơn ông rất nhiều"

- Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama gọi những đóng góp của ông có tính cách "lịch sử"; đã mang lại sự tự chủ và nhân phẩm cho một nửa Âu Châu bị che kín bởi bức màn sắt.

- Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cho rằng: "Tiệp mất một vĩ nhân, Pháp mất một người bạn lớn"

.....

Không biết có ai tặng cho lão… Kim Chính Nhật một lời đẹp đẽ nào không ?

Tạp chí Điểm Blog tới đây xin tạm ngưng.

Theo dòng thời sự:

In bản tin này

Email bản tin này

Thanh Quang, phóng viên RFA

rfa

++++++++++++++++++++

Linh hồn cuộc "Cách mạng Nhung" 1989

Trong khi cái chết của chủ tịch Bắc Hàn gây nên nhiều nguồn dư luận, thế giới không quên chú ý đến sự ra đi vĩnh viễn của một nhân vật được gọi là biều tượng dân chủ của Tiệp Khắc, linh hồn của cuộc “Cách mạng Nhung” 1989.

AFP photo

Václad Havel trước hằng trăm ngàn người mừng ngày "Cách mạng Nhung" thành công 10 tháng 12, 1989

Kịch tác gia, nhà báo, nhà thơ, nhà đạo diễn, nhà bất đồng chính kiến Václav Havel từ vị trí một người tù chính trị đã trở thành Chủ tịch thứ 10 và cuối cùng của Tiệp Khắc vào năm 1989. Đó là năm bức tường Berlin sụp đổ và cuộc “Cách mạng Nhung” ở Tiệp Khắc hoàn thành mỹ mãn, giải thể chế độ Cộng Sản trên xứ sở này không cần tới một tiếng súng. Đến năm 1993 ông trở thành Tổng thống đầu tiên của Công Hoà Czech, vào khi Tiệp Khắc, tức Czechoslovakia, vừa tách ra thành hai nước Czech và Slovakia.

Tổng thống Václad Havel tiếp Đức Đạt Lai Lạt Ma tại Prague, 2008. AFP photo

Bước đường sự nghiệp của ông tương tự như của lãnh tụ Nelson Mandela ở châu Phi, không gian khổ bằng, nhưng đầy màu sắc rực rỡ trong một cuộc đởi hoạt động với thiên tài của một nghệ sĩ và niềm tin vào chính nghĩa của một nhà cách mạng chân chính.

Tự rèn học vấn

Václav Havel sinh năm 1936 tại Prague. Ông xuất thân từ một dòng dõi doanh thương trí thức giàu có và nổi tiếng có liên quan chặt chẽ với những sự kiên văn hóa và chính trị của Tiệp Khắc từ các thập niên 1920 và 1940. Với lý lịch “tư sản”, Vaclav Havel không được vào học trung học phổ thông dưới thời Cộng Sản.

Thiếu niên Havel 15 tuổi đi làm phụ tá cho một phòng thí nghiệm hoá học, đi học đêm và hoàn tất chương trình trung học vào năm 1954. Xin vào trường cao đẳng nhân văn nhưng không được nhận vì lý lịch, ông ghi danh vào phân khoa kinh tế trường đại học kỹ thuật Prague , nhưng bỏ học sau hai năm.

Sau thời gian nghĩa vụ quân sự, năm 1959 Vaclav Havel làm công việc hậu trường sân khấu và học hàm thụ Học viện Nghệ thuật Trình diễn Prague. Ông bắt đầu viết kịch trong thời gian này, và tác phẩm trường kịch đầu tay của ông lập tức nổi tiếng quốc tế. Tựa đề được dịch sang Anh ngữ là “The Garden Party”, kịch phẩm châm biếm nền nếp văn hóa chính trị hoá đầy khoa trương với toàn những ngôn từ rỗng tuếch vô nghĩa của các chế độ Cộng Sản. Những tác phẩm liên tiêp sau đó càng giúp ông thêm nổi tiếng như một nhà văn hoá trẻ trung, kỳ tài, đối kháng.

Ông là tác giả của hai mươi vở trường kịch và hằng trăm tác phẩm được dịch thuật ra nhiều thứ tiếng trên khắp thế giới, trong suốt trong thời gian trước và sau khi trở thành nguyên thủ quốc gia. Ông cũng đoạt nhiều giải thưởng quốc tế về văn học, nhân quyền, được nhiều nhà lãnh đạo quốc gia kính nể, trong thời gian ấy cho đến sau này.

Dấn thân vào chính trị

Càng đến gần giữa thập niên 1960 Vaclav Havel càng chú trọng hơn vào địa hạt chính trị. Sau khi cuộc cải tổ dân chủ hoá Tiệp Khắc “Mùa Thu Prague (Pra-Ha)” bị xe tăng Liên Xô nhân danh “Khối liên minh quân sự Warsaw (Vac-Xa-Va)” đè bẹp, ông càng hăng hái và năng động hơn trong những hoạt động chính trị trực tiếp, công khai, với tài hùng biện và chiều sâu tư tưởng trong mọi tác phẩm, văn kiện do ông soạn thảo, phổ biến, đặc biệt kiên định với lý tưởng bất bạo động.

"Diễn đàn Công dân" do ông chủ trương, cùng với tuyên ngôn “Hiến Chương 77” do ông soạn thảo phần lớn và phổ biến trên Diễn đàn này để kết hợp mọi ý kiến, đã đem lại cho ông danh tiếng quốc tế của một nhả chính trị, nhân quyền. Ông được coi như lãnh tụ phong trào đối lập tại Tiệp Khắc.

Danh tiếng ấy đồng thời cũng đưa ông vào nhà tù của chế độ Cộng Sản Tiệp khi Warsaw coi ông là thành phần cần phải bịt miệng để ngăn chặn ảnh hưởng đang làm bén lên ngọn lửa cách mạng dân chủ khắp Đông Âu. Trong tù ông vẫn tỏ ra vững tin vào chân lý, hiên ngang thách đố, không ngừng đối kháng. Ông trở thành nguồn cảm hứng cách mạng cho người Tiệp Khắc cũng như toàn thể phần Đông Âu còn nằm dưới ách Cộng Sản.

"Cách Mạng Nhung" êm đềm

17 tháng 11-1989. Cảnh sát Tiệp đàn áp một cuộc biểu tinh đòi dân chủ của sinh viên học sinh Prague, làm nổ bùng những cuộc biểu tình rộng lớn gấp bội. Ngày 19, 200 ngàn người biểu tình. Ngày 20 con số trở thành 500 ngàn người, đòi giải thể chính phủ độc đảng của đảng Cộng sản Tiệp Khắc.

Ngày 27, toàn dân Tiệp tổng đình công 2 giờ đồng hồ. Ngày 28 tháng 11, đảng Cộng sản cầm quyền tuyên bố rời bỏ quyền lực chính trị, giải thể chế độ độc đảng. Đầu tháng 12 mọi hàng rào kẽm gai và chướng ngại vật cạnh biên giới với Tây Đức và Áo được rỡ bỏ.

Mùng 10 tháng 12, chủ tịch đảng Cộng sản Tiệp kiêm chủ tịch nước Gustav Husak từ chức sau khi đã chỉ định một chính phủ không cộng sản đầu tiên của Tiệp từ năm 1948.

Ngày 28 tháng 12, cựu chủ tịch Alexander Dubcek của Tiệp khắc thời “Mùa Xuân PraHa” được bầu làm chủ tịch Quốc hội Liên bang. 29 tháng 12, Václad Havel được bầu làm chủ tịch Liên bang Tiệp Khắc.

Tổng thống Obama và Tổng thống Havel hội kiến tại Prague năm 2009- AFP photo

Tháng 6-1990 Tiệp Khắc mở cuộc tuyển cử dân chủ đa đảng đầu tiên kể từ 1946, hợp pháp hoá chính phủ Havel. Qua năm 1992 ông Havel không được khối dân cử người Slovak ủng hộ bầu lại làm Tổng thống vì ông cố duy trì Liên Bang Tiệp Khắc, chống lại sự tách đôi làm hai nước Tiệp và Slovakia. Khi người Slovak tuyên bố tách khỏi liên bang, ông tuyên bố không làm lãnh đạo một quốc gia chia rẽ, và từ chức ngày 20 tháng 7, 1992.

Tuy nhiên, sau khi Cộng Hoà Tiệp thành hình, ông lại ra tranh cử vào ngày 26 tháng 1 năm 1993, lại được bầu làm Tổng thống Cộng Hoà Tiệp, một chức vụ nặng về nghi thức hơn thực quyền, nhưng biểu trưng cho tinh thần dân chủ và nền văn hoá khai phóng lâu đời của người dân Tiệp.

Ngày 2 tháng 2-2003, Václav Havel hoàn tất nhiệm kỳ Tổng thống thứ nhì, rời sân khấu chính trị. Từ đó ông vẫn không ngừng hoạt động văn hóa, trở thành một khuôn mặt được ngưỡng mộ tại các trường đại học và học viện nổi tiếng tại Hoa Kỳ, châu Âu, trong vai trò diễn giả, thỉnh giảng và nghiên cứu. Ông cũng được mời hội kiến với nhiều nguyên thủ quốc gia, trong số đó có hai Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Barrack Obama.

Biểu tượng thân yêu

Hình ảnh của Vaclav Havel có vẻ như rụt rè, với bộ ria lưa thưa và điếu thuốc lá liền miệng suốt ngày, đầy vẻ kịch sĩ và trí thức, đã trở thành hình ảnh thân yêu đối với người dân Tiệp và biểu tượng dân chủ của Đông Âu từ thập niên 1960 đến mãi sau này. Ông qua đời ngày chủ nhật 18 tháng 12 năm 2011, vì ung thư phổi lâu năm tái phát.

Với tài hùng biện và tài năng văn học nghệ thuật hiếm có, với đức hy sinh quên mình cho lý tưởng cách mạng bất bạo động, Vásclav Havel từng được Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton so sánh với thuỷ tổ của lý tưởng bất bạo động, "Thánh” Mohandas Karamchand Gandhi của Ấn Độ, và lãnh tụ nhân quyền Martin Luther King Jr. của Mỹ. Thủ tướng Anh Margaret Thatcher từ thế kỷ trước đã ca ngợi ông như một nhân vật nổi bật của thế kỷ 20.

Tổng thống Barrack Obama tuyên bố từ Washington: “Cuộc đối kháng bất bạo động của ông Václav Havel đã làm rung chuyển nền móng của một đế quốc, phơi bày sự trống rỗng của ý thức hệ hà khắc, đồng thời chứng minh rằng đức lãnh đạo tinh thần công chính có sức mạnh vượt trội hơn bất kỳ loại vũ khí nào"