Hoàng
Nguyễn / Thanh
Hà
Nội các Hungary rất cương quyết trong việc sử dụng năng lượng nguyên tử và mở rộng nhà máy điện nguyên tử hiện đang vận hành tại Paks. Budapest lấy đâu ra kinh phí cho dự án đầu tư khổng lồ ấy ? Việc sử dụng điện hạt nhân - bên cạnh yếu tố môi trường - cũng không thật hiệu quả về kinh tế.
Nội các Hungary rất cương quyết trong việc sử dụng năng lượng nguyên tử và mở rộng nhà máy điện nguyên tử hiện đang vận hành tại Paks. Budapest lấy đâu ra kinh phí cho dự án đầu tư khổng lồ ấy ? Việc sử dụng điện hạt nhân - bên cạnh yếu tố môi trường - cũng không thật hiệu quả về kinh tế.
Dự án đầu tư lớn nhất trong lịch sử Hungary : Chính phủ Hungary đang chuẩn bị cho dự án đầu tư lớn nhất trong lịch sử Hungary. Ngày 30/05/2012 một tuần, một ủy ban trực thuộc Chính phủ đã được thành lập, do đích thân thủ tướng Orbán Viktor giám sát với sự tham gia của Bộ trưởng Bộ Phát triển Quốc gia và Bộ trưởng Kinh tế. Nhiệm vụ của ủy ban này là giám sát việc xây dựng một nhà máy điện mới, gồm hai lò phản ứng hạt nhân, cũng như để đưa ra các quyết định chiến lược.
Thông
cáo của ủy ban này cho hay, việc mở rộng Nhà
máy điện nguyên tử hiện có tại thành
phố Paks là một dự án đầu tư có tầm
quan trọng nổi bật đối với nền kinh tế quốc dân,
và cần thiết ở mức căn bản xét trên
góc độ an toàn năng lượng. Chính phủ
Hungary lý giải : 4 lò phản ứng hạt nhân
đang vận hành sẽ ngừng hoạt động trong khoảng
thời gian 2032-2037 và như thế, điện năng Hungary sẽ
mất đi 2.000 MW điện, tức là bằng 40% lượng điện
năng mà nước này sản xuất được.
Kể
từ khi thảm họa xảy ra tại nhà máy điện
nguyên tử Fukusima, cả thế giới lo âu với nguồn
năng lượng nguyên tử. Một số nước như Nhật, Đức
muốn cho ngừng tất cả các nhà máy điện
nguyên tử. Tuy nhiên, chính quyền Hungary cho
rằng, bằng mọi giá phải xây một nhà máy
điện nguyên tử mới - được gọi bằng cái
tên nhà máy cơ bản - để bù vào
việc bên cạnh 4 lò phản ứng sẽ đóng
cửa trong tương lai, thì nhiều nhà máy
điện cũ, truyền thống (thủy điện, nhiệt điện) cũng
sẽ bị đóng cửa.
Dự
án xây nhà máy điện nguyên tử
mới thực ra đã được Quốc hội Hungary thông
qua từ 2 năm nay, trong những ngày cuối cùng của
nội các Xã hội. Nghị quyết của Quốc hội
về việc chuẩn bị cho quá trình xây dựng
đã được thông qua với đa số áp đảo:
đại đa số các dân biểu đối lập khi đó
cũng tán thành dự án này. Đáng
chú ý là quyết định đã được đưa
ra mặc dù chính phủ không hề làm
sáng tỏ những chi tiết quan trọng nhất, và
các dân biểu thì chưa hề nhận được bản
nghiên cứu tác động.
Thay
thế nội các Xã hội, chính phủ của Thủ
tướng Orbán VBiktor vẫn tiếp tục theo chính
sách ưu tiên điện hạt nhân. Năm ngoái,
trong một nghị quyết được Quốc hội Hungary mang tên
Chiến lược Năng lượng Quốc gia, trong số các khả
năng khả dĩ, chính phủ Hung coi việc 4 lò phản
ứng hiện tại của nhà máy điện nguyên
tử Paks sẽ đương nhiên được phép gia hạn
hoạt động thêm 20 năm, đến năm 2032-2037, và
Hungary đương nhiên sẽ xây mới thêm 2 lò
nữa, nghĩa là năng lượng hạt nhân sẽ chiếm
tỉ lệ hơn 50% tổng năng lượng điện của nước này
(4.000 MW).
Tính
khả thi về kinh tế, tài chính
Với
quyết định nói trên, trên nguyên tắc,
từ một nước phải nhập điện, Hungary có thể trở
thành quốc gia xuất khẩu điện năng : 14% sản lượng
điện có thể sẽ được bán cho nước ngoài.
Đây có thể là một thương vụ tốt, đặc
biệt là vì các nhà máy điện
nguyên tử của Đức bị ngừng hoạt động. Tuy
nhiên, ngay lập tức, một câu hỏi được đặt
ra : Hungary lấy đâu ra khoản tiền lớn như vậy để
đầu tư ?
Năm
2011, nhà nước Hungary bội chi 1.700 tỉ Ft và từ
năm 2006 trở lại, đây là mức thâm hụt
ngân sách lớn nhất! Tổng nợ công của
Hungary là chừng 21.000 tỉ Ft, tính trên đầu
người thì mỗi công dân Hung đều phải
gánh một khoản nợ 2,1 triệu Ft. Còn nếu tính
theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thì hiện tại
nợ công đã chiếm chiếm 76,1% tổng sản phẩm
hàng hóa và dịch vụ nội địa hàng
năm.
Về
mặt tài chính, một nghiên cứu tác
động năm 2008 cho hay, để có được các lò
phản ứng công suất 2.000-2.400 MW, cần chi hàng
ngàn tỉ Ft (theo thời giá 2005), nhưng với tỉ
lệ lạm phát và những đòi hỏi nghiêm
ngặt hơn về an toàn, giá của nhà máy
điện mới ở thời điểm hiện tại được cho là
phải 1.500-1.800 tỉ Ft. Con số này bằng 10% ngân
sách quốc gia hàng năm của Hungary, nhưng hoàn
toàn không có gì đảm bảo là nó
sẽ chỉ dừng tại đó.
Bởi
lẽ, theo các kinh nghiệm quốc tế, các nhà
máy điện nguyên tử không bao giờ có
được giá như tính toán, và không
bao giờ hoàn thành được đúng thời hạn
theo đề án ban đầu. Trong quá trình xây
dựng, bao giờ cũng phát sinh những thiếu sốt trong
thiết kế, thi công và quy trình kỹ thuật,
khiến công việc bị chậm trễ đáng kể và
chi phí ngày càng bị đội lên. Một
ví dụ tiêu biểu nhất là việc xây
dựng lò phản ứng thứ ba ở Phần Lan, dự tính
trong thời gian 2005-2009 với chi phí 2,5 tỉ Euro. Vậy
mà theo tình hình hiện tại, phải đến
năm 2014 lò mới sản xuất được điện và chi
phí sẽ đôi lên gấp đôi!
Đấy
là chưa kể đến những chi phí phụ, chiếm tỉ
lệ rất đáng kể, chẳng hạn những khoản đầu tư
cần thiết để quy hoạch và nâng cấp hệ thống
điện. Về lâu dài, cần giải quyết vấn đề
rác thải phóng xạ phát sinh trong nhà
máy điện nguyên tử - nhiều khi cũng rất phức
tạp, nan giải và tốn kém.
Nguồn
kinh phí đầu tư lấy từ đâu?
Trả
lời câu hỏi trên, cần nói ngay rằng cả
Nhà nước Hung lẫn Tập đoàn Điện lực
Hungary (MVM Zrt.) đều không đủ tiền và như
thế, cần tìm một nhà đầu tư có thể
cho Hungary vay khoản tiền lớn này trong một thời
gian dài. Nhiều kịch bản đã được đưa ra,
trong đó, có khả năng là MVM sẽ phát
hành trái phiếu để có được tín
dụng, và như thế, sở hữu của nhà nước
Hung trong tập đoàn này sẽ giảm xuống chỉ
còn 75%, hoặc thậm chí 51%.
Tuy
nhiên, kinh nghiệm quốc tế cho thấy một thương vụ
đầu tư như thế sẽ chỉ diễn ra nếu có được
sự đảm bảo 100% của nhà nước Hung. Rốt cục,
người tiêu dùng sẽ phải trả giá cho sự
đầu tư này, bằng cách trả giá điện
thường ngày. Để hoàn được vốn, giá
điện trong nhà máy điện nguyên tử mới
sẽ hoàn toàn không rẻ như hiện tại. Một
tính toán cho thấy, giá điện của nhà
máy điện nguyên tử Paks sản xuất vào năm
ngoái, trung bình là 11,66 Ft cho 1kWh, thì
điện của nhà máy điện nguyên tử mới
sẽ phải đắt hơn 80% (chừng 20 Ft), hoặc còn có
thể cao hơn nữa.
Như
thế, hiệu quả về mặt tài chính của việc
xây dựng nhà máy điện nguyên tử mới,
là hoàn toàn chưa thuyết phục và khả
năng là những thế hệ sau của Hungary sẽ phải chịu
hậu quả của gánh nặng tín dụng mà nhà
nước Hung phải vay mượn. Thêm vào đó,
cho dù Hungary cho rằng với kinh nghiệm hơn 40 năm vận
hành nhà máy điện nguyên tử Paks hiện
tại, không cần phải quan ngại về những hiểm họa
môi sinh và an toàn lao động, song biến cố
tràn bùn đỏ cách đây gần hai năm
vẫn phải là một bài học mà lẽ ra,
chính phủ Hungary có thể quan tâm đến nó
một cách thích đáng hơn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét