Dự án cảng Vân Phong của Vinalines-Cái chết được báo trước

Võ Văn Tạo

Vịnh Vân Phong (Khánh Hòa) được giới chuyên gia kinh tế và hàng hải đánh giá có lợi thế hiếm có để xây dựng cảng nước sâu (22-30m), không bị bồi lấp, gần trục hàng hải Đông Tây, thuận lợi cho việc xây dựng cảng trung chuyển quốc tế như Singapore. Thậm chí, nếu kế hoạch đào kênh Kra ở miền Nam Thái Lan được triển khai, tàu bè sẽ chọn vào Vân Phong để trung chuyển hàng, không phải đi vòng xuống phía Nam để qua Singapore (vừa tốn kém, vừa nguy hiểm do nạn cướp biển).

Vì vậy, ngành hàng hải VN đã nghiên cứu xây dựng ở vịnh Vân Phong cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong (CTCQTVP). Trong quy hoạch hệ thống cảng biển VN đến 2020, Vân Phong là CTCQT duy nhất của VN. Quy hoạch này đã được các bộ ngành thống nhất, Chính phủ đã phê duyệt cách nay hơn chục năm. Nếu cảng này thành công, sẽ mang lại nguồn lợi lớn, tạo bước bứt phá về kinh tế cho VN.

Sau nhiều chậm trễ không đáng có, theo kế hoạch, ngày 25-1-2008, khởi công CTCQTVP. Bỗng ngày 15-1-2008, VPCP có công văn thông báo ý kiến Thủ tướng, yêu cầu “dừng khởi công Dự án CTCQTVP để làm rõ một số vấn đề có liên quan“.

Sự kiện bất thường này lập tức thu hút báo chí. Qua tìm hiểu, báo giới biết nguyên nhân của “trục trặc” này là Posco – Hàn Quốc (tập đoàn thép lớn thứ 3 thế giới) muốn “nẫng tay trên” vịnh nước sâu Vân Phong. Trước đó, đã có 2 vị Tổng bí thư, 2 vị Thủ tướng VN sang Hàn, thăm Posco (lời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi vào công cán Khánh Hòa). Khi Thủ tướng Phan Văn Khải còn tại vị, Khánh Hòa là “lãnh địa” của bà Tư Hường (Cty Hoàn Cầu). Lúc ông Khải gần hết nhiệm kỳ, bà Hường “rủ” bà Hai Tâm (chị ruột phó thủ tướng NT Dũng) từ SG ra Khánh Hòa “lập nghiệp”. Ban đầu 2 bà làm ăn chung. Sau đó, 2 con hổ cái giành ăn, cắn nhau chí tử, tố cáo nhau lên cả Bộ Chính trị. Khánh Hòa nghiêng phía bà Hường – ông Khải. Phó thủ tướng Dũng giận Khánh Hòa từ đó. Ông Dũng lên Thủ tướng, Khánh Hòa nhiều lần mời vào thăm, ông không vào. 

Cuối 2007, nhân kỳ họp trung ương, Bí thư Khánh Hòa Nguyễn Văn Tự ngỏ ý mời cơm Thủ tướng để làm hòa. Nhân bữa cơm “thân mật”, ông Dũng gợi ý Posco muốn làm tổ hợp sản xuất thép và nhiệt điện cực lớn ở Vân Phong. Ông Tự oke cái rụp, vừa đẹp lòng ông Dũng, vừa mơ có thêm nhà đầu tư làm dự án, cung phụng lãnh đạo tỉnh như nhà máy Hyundai – Vinashin vẫn cung phụng. Kế hoạch hất cẳng CTCQTVP ra khỏi vịnh nước sâu độc nhất vô nhị của VN khởi sự sau bữa cơm ấy, bất chấp nhiều bộ, ngành (Xây Dựng, TNMT…) không đồng tình, do quan ngại phá vỡ quy hoạch đã có và tác động xấu đến môi trường lý tưởng ở Vân Phong. Posco  liên tiếp mời hàng chục đoàn ở trung ương và Khánh Hòa sàng Hàn “tham quan”, tặng quà…

Một chiến dịch báo chí phản biện đòi Posco “cuốn gói” được một số nhà báo ở Khánh Hòa khởi sự. Có nhà báo kêu gọi đồng nghiệp cả nước vào cuộc. Các báo Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Nông Thôn Ngày Nay, Tiền Phong, Vietnamnet, Sài Gòn GP, Kinh Tế SG, Nhân Dân, Lao Động, VTV… lần lượt nhập cuộc. Hàng chục chuyên gia, nhà quản lý tên tuổi trong và ngoài nước lên tiếng. Riêng Tuổi Trẻ “chơi” loạt “đại bác” 10 bài, kết thúc bằng bài “Của để dành cho con cháu chúng ta” của Võ Văn Kiệt.

Ròng rã nhiều tháng, hàng trăm bài báo cùng ủng hộ cảng, phản đối thép. Một số cựu quan chức hàng hải như tiến sĩ Chu Quang Thứ – quyền Cục trưởng HH, kỹ sư Doãn Mạnh Dũng – Trưởng ban hạ tầng cơ sở cảng biển Cục HH, đương kim Trưởng ban hạ tầng cơ sở cảng biển Dương Tiến Dũng cũng quyết liệt bảo vệ cảng. Hàng chục bài báo được đặt lên bàn Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn Sang (vốn là Trưởng Ban kinh tế TW), Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh. Kỹ sư Doãn Mạnh Dũng trực tiếp báo cáo với các vị Trương Tấn Sang, Đỗ Mười.

…

Rốt cuộc, Posco phải cuốn gói. 

Nhưng đáng buồn thay, dự án tầm quốc gia hết sức quan trọng này lại được Chính phủ giao cho “con tàu rách nát sắp chìm” Vinalines làm chủ đầu tư. 

Sáng 31-10-2009, lễ khởi công giai đoạn khởi động CTCQTVP được tổ chức hoành tráng tại Vân Phong, với sự tham gia của Thủ tướng NT Dũng, Bộ trưởng GTVT Hồ Nghĩa Dũng, cùng đông đảo lãnh đạo quan chức bộ ngành, địa phương… 

Đêm hôm trước (30-10-2009), tại khách sạn Yasaka – Sài Gòn – Nha Trang, nhóm 5 người tâm huyết với CTCQTVP trầm ngâm nhấp rượu than vãn: “Giao cho ai chẳng giao, lại giao vào tay Dương Chí Dũng (Vinalines) bất tài, đang khánh kiệt. Làm ăn kiểu này thì Vân Phong mãi mãi vẫn là tiềm năng”.

Tâm trạng ấy hôm nay đã được minh chứng. Vinalines chìm nghỉm, Dương Chí Dũng truy nã lao lý, CTCQTVP “trôi” về đâu? 

V.V.T.

Ảnh: Ông Dương Chí Dũng (bên phải Thủ tướng) trong buổi khởi công Cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong (ảnh V.Tạo).

Mời xem thêm:  -  KS Doãn Mạnh Dũng: Vân Phong: Lợi ích dân tộc phải lớn hơn lợi ích nhóm ( 23/1/2008);   –  Thép Posco vào Vịnh Vân Phong, Nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt: Của để dành cho con cháu chúng ta (Tuổi trẻ, 18/3/2008);    - Dừng dự án cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong (TTXVN, 9/9/2012);  - Dừng dự án cảng Vân Phong của Vinalines (Nhân dân, 8/9/2012).   - Dừng đầu tư cảng Vân Phong giai đoạn khởi động của Vinalines: Cơ hội cho nhà đầu tư có năng lực (Tuổi trẻ, 10/9/2012).